پیوند وزنی شعر و موسیقی
ریتم در عروض

اردشیر بزرگنیا

 پیش گفتار

سالها ذهنم در گیر تلفیق شعر و موسیقی بود ، دو هنری که از بدو تولدشان بواسطه وجود نقاط مشترک با یکدیگر درآمیختند و حاصل این آمیزش تاکنون خلق آثار بی بدیلیست که در تمامی فرهنگهای بشری وجود داشته و دارد. از آنجایی که علاقه وافری به هر دو هنر داشتم و به قول قدما در هر دو نیز از دور دستی بر آتش ، بسیاری از نقاط مشترکی که آن دو را با هم پیوند میداد را می شناختم ولی انسجام همه آنها کاری بس دشوار به نظر میرسید. نوشته های بزرگان و اساتید هم فاقد این انسجام بود.
گاهی این پیوند د رمکتوبات موجود از نظر محتوائی بررسی می شد ، گاهی وزن ها مایه پیوند قرار میگرفتند و گاهی هم پیوندهای محتوائی و وزنی با یکدیگر می آمیختند. مثلا اشعار رزمی در قالب دستگاههای با صلابت و اشعار محزون در قالب دستگاههای حزن انگیز بررسی می گردیدند و یا تلفیق وزن های موسیقائی با وزن های شعری مورد بررسی واقع می شدند و گاهی هم محتوای شعری با قالبهای وزنی و تندی و کندی آن مورد بحث واقع می گردیدند.
این بهم ریختگی در مباحث پیوند شعر و موسیقی درک مطلب را برای همگان دشوار ساخته بود به همین دلیل به این فکر افتادم که بحث چگونگی پیوند ریتم و عروض که تنها در بعد وزن سیر میکند را مورد بررسی قرار دهم و حداقل در این مبحث به انسجامی برسم. حاصل این بررسی کتابی است که در چاپ اول با نام " ریتم در عروض " و در چاپ دوم با عنوان " پیوند وزنی شعر و موسیقی " در معرض دید شما بزرگواران قرار دارد.
حال در این زمینه این مقدمه روا است که عوامل تشکیل دهنده روند زندگی ما انسانها دارای هارمونی و هماهنگی های خاصی است که همواره با هم در تعادل می باشند. شناخت تعادل در بخش بخش زندگی مان این امکان را به ما میدهد که با عشق و هنر آشنا شده و با ایجاد تغییر و تنظیم در آنها باعث خلاقیت و ابداعات هنری گردیم.
گفتار روزمره ما و اصوات پیرامون ما ، هارمونی از کلمات و صداهای زمان دارای هستند که هر چند بی تعادل به نظر می رسند ولی در عین تعادل به سر برده و برای ما این امکان را ایجاد می کنند تا با یکدیگر ارتباط برقرار کنیم اعم از ارتباط کلامی و یا ارتباط آوایی.
و پدران ما که این تعادل را درک کردند ، با تغییرات و تنظیمات متفاوت و قابل درک برای عموم ، قرن هاست که هنر شعر و موسیقی را در اختیار بشر قرار داده اند و این تنها به شعر و موسیقی یک ملت محدود نمیگردد.
سنگینی و سبکی متعادلی که در کلمات و گویش های اشعار کلاسیک فارسی وجود دارد ، همواره نقطه عطفی در تلاقی آن با وزنهای موسیقایی بوده و چون وزن های موسیقایی نیز از سنگینی و سبکی های متعادلی ایجاد می گردند ، این تلاقی ها با زیبایی های خاصی همراه بوده و باعث آرامش روح و روان انسان ها می شوند. آشنایی با وزن و بی وزنی در شعر و موسیقی و شناخت تلاقی وزن ها از جنس ادبی و ریتمیک امکان ابداع در این تلاقی ها را بوجود آورده و اشعار مختلف در قالب ریتم های متفاوت را ایجاد می نماید که هر کدام با زیبایی های خاص خود لذایذ شنیداری را برای انسان ها خلق می نمایند.
این مجموعه سعی دارد با ایجاد شناخت بهتر در بین اهل هنر ، خلاقیت بیشتر را در تلفیق وزن های عروضی و موسیقایی بوجود آورد ، هرچند اعتقاد بر این است که به تعداد تفکرات انسان ها روش های متفاوت و سلیقه های مختلفی در ایجاد برخورد بین اوزان موسیقی و اوزان عروضی وجود داشته و این مجموعه مدعی بی نقص بودن نیست ولی امید است که در این راه توانسته باشد قدمی را ، هرچند کوچک ،در بروز خلاقیت هنری دوستان محترم بردارد و در جهت تلفیق وزنهای شعری و موسیقایی به خلاقیت و نوآوری آهنگسازان بخصوص آهنگسازان جوان کمک نماید.